Erica Pach bezocht voor K&S de expositie Pop-art.
Ach ja, dat Beatles jurkje. Het roept enorme nostalgie op. Niet dat ik het jurkje ooit gedragen heb, maar ik was wel een hardcore Beatlesfan. Alles volgde ik van ze, echt alles. Ronddwalen op de tentoonstelling POP-ART in het Textielmuseum in Tilburg is leuk voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van mode en textiel van de 50-er tot 70-er jaren. Voor de ouderen is het een vrolijke ‘trip down memory lane’.
Rock ’n roll
Rock ’n roll, daar begint het mee. In de jaren 50 worden tieners voor het eerst gezien als een op zichzelf staande groep. Een levendige, nieuwe popcultuur in Noord-Amerika en Europa uit zich in een kleurrijke uitbarsting van rock en roll muziek, mode en kunst. De jongeren staan buiten de gevestigde orde en moeten niets meer van de traditionele normen en waarden hebben. Niets lijkt meer op zoals hun ouders het deden.
T-shirt en spijkerbroek
Met het voortschrijden van dit ‘pop’- tijdperk zet je je natuurlijk ook het af tegen de gevestigde orde met je kleding. In dit relaxte, anti-autoritaire tijdperk ontstaan het T-shirt en de spijkerbroek. Het lijkt nu heel gewoon, maar in die tijd was het een radicale omwenteling van kledingstijl. Jonge fans tonen hun verbondenheid met de vroege popsterren door bedrukte kleding met de namen en foto’s van hun helden en reclame uitingen. Dan krijg je dit soort geweldige rokken en jacks. Zie je ze al swingen op Elvis Presley, de King van Rock-‘n-roll! De meisjes met hun gesteven pettycoats?
Andy Warhol
Andy Warhol –de bekendste Pop-Art kunstenaar uit die tijd – ontwerpt stoffen voor o.a. Steven Bruce, restauranthouder en modeontwerper in New York. IJsdesserts, zoals geserveerd in zijn restaurant Serendipity 3, zie je als dessin op het middelste plaatje. Warhol gebruikt heldere Oost-Indische inkt in levendige kleuren en zien we veel terug in zijn commerciële werk. Het herhalen van een patroon in een dessin, waarmee hij wereldfaam bereikte, ontbrak niet op deze expostie. zoals deze knopen en natuurlijk zijn wereldberoemde Campbell-soepblik, dat je in die tijd ook veel in de rood/witte versie ziet.
Anti-materialistisch
In de loop van de jaren 60 worden jongeren anti-materialistischer. Het verzet tegen de gevestigde orde neemt toe. San Francisco wordt vanaf 1967 het middelpunt van de thuisbasis van de los/vast georganiseerde hippiebeweging. De modestijl is zo individualistisch dat hij ongrijpbaar is voor de modeindustrie in die tijd. Begin jaren 70 valt deze tegencultuur langzamerhand uit elkaar.
Papier: karakteristiek voor materiaal ‘Pop’
Allerdaagse objecten en banale materialen, dàt vinden de meeste ontwerpers leuk en nieuw. Door ze te gebruiken als basis van modieuze hebbedingen halen ontwerpers de gangbare elitaire ideeën onderuit over wat iets waard is en over ‘goede smaak’.
Papier is het ultieme wegwerpitem uit de ‘Pop’-cultuur. Halverwege de jaren 60 gebruiken Britse ontwerpers dit om wegwerpstoelen en –meubilair van te maken. Dé grote hit wordt de papieren jurk die de Scott Paper Company lanceert als pr-stunt. De serie ‘posterjurken’ in 1967 van de hand van de Britse ontwerper Harry Gordon is dan je van hét. De uitvergroting van het oog van Audrey Hepburn is hier één van. Allen Ginsberg, dé beroemde dichter uit die tijd, heeft zijn gedicht op de middelste jurk staan.
1,2,3 jurk – zelfmaakmode
De jurken van Ulf Moritz zijn weer een nieuwe uitvinding. In 1962 begint hij als jonge ontwerper bij Weverij De Ploeg. Daar ontwerpt hij een jurk die je in een handomdraai kun maken. Het patroon is namelijk al op de stof gedrukt. Werkbeschrijving erbij en gaan met die jurk. En kijk, meteen een tasje en oorbellen erbij. Trendy!
Ach ja, de Beatles
Ook de Beatles krijgen de nodige aandacht in de tentoonstelling. En ach ja, daar hangt die dan, het Beatles jurkje. Commerciële gedachtes gaan door het hoofd van de toenmalig commercieel directeur van de Nijverheid begin 1964 als hij hoort van het naderend bezoek van de Beatles aan Nederland. Hij reist naar Londen om de rechten te kopen waarmee stoffen met afbeeldingen van die geweldige groep kunnen worden geproduceerd. In hoog tempo worden verschillende prints gemaakt en daarvan weer een mini jurkje. Waarvan akte. En let op die handtekeningen op de gitaar. Die kom je indertijd overal tegen!
High ‘Pop’
‘Pop’- design eind jaren 60 kun je het beste omschrijven als ontwerpen voor de ‘fun’. Veel Andy Warhol. Een bonte mix van inspiratiebronnen uit films en mode uit het Hollywood van de jaren 40, reclames, Amerikaanse stripboeken, Disneyfiguren, honkbal en American football, de jeugdcultuur uit de jaren 50. Ook superleuk deze Mickey Mouse tafel, met staartje en al. Een bekende winkel uit die tijd is Mr. Freedom, waar het werk te koop is van een aantal getalenteerde jonge ontwerpers. Popsterren, zoals Mick Jagger, weten de weg snel te vinden en ook de extravagante Elton John kan hier goed terecht. Hier word ik vrolijk van, zo’n korte broek voor vrouwen, van Zandra Rhodes & Sylvia Ayton. Stel je voor: mooi rood hemdje erbij, prachtige rode schoenen en afgemaakt met een lipstick met de rode kleur van de print. Zandra Rhodes heeft overigens het Fashion and Textile Museum in London opgericht.
Mary Quant
En dan sta ik opeens bij Mary Quant, mijn stijlicoon uit de 60-er jaren. Haar kleding kan ik niet betalen, haar make-up nog wel. Haar bekende logo, de margriet, daarmee kan ik wel pronken op mijn transparante gele oogschaduw. Dé ontwerpster van de mini jurk, or so they say;Courrèges. Zij zelf zegt daarover: ‘Het is de straat die de minirok heeft bedacht’. flesje. Quant is ook heel bekend geworden vanwege haar gebruik van gecoate PVC en andere synthetische materialen; je weet wel dat spul dat zo slecht ademt, maar er geweldig uitziet. Ook haar bewegende effecten en optische illusies van de ‘Op Art’ kun je in die tijd in vele etalages bewonderen. Het korte Mary Quant kapsel maakt het plaatje af. Op de afbeeldingen zie je vooral zwart/wit, maar ze is ook erg van de heftige kleurcombinaties. Dit is ook het moment dat Piet Mondriaan de mode ingesleept wordt. Getuige deze laarzen.
Gigantism
Een bijzonder thema onder de ‘Pop’-ontwerpers is ‘gigantisch groot’. Claes Oldenburg is daarvan in Nederland wel een bekende, met zijn enorme gereedschap en wasknijpers. Roy Lichtenstein doet misschien ook wel een lampje branden, met zijn uitvergrote stippen in zijn stripachtige tekeningen.
Rebels Punk
Over and done met fun. De donkere kant van Pop is punk en Malcolm McLaren is de kwaadaardige invloed, duistere krachten komen boven. Samen met zijn intimiderende partner Vivienne Westwood, die met haar veiligheidsspelden kleding haar ‘steen’ bijdraagt aan de punkmode. Eén van de weinigen uit dat tijdperk die nog actief is in de mode. En hoe. Plotseling zie ik de spijkerbroek, de leren kleding en de T-shirts van de opstandige tieners uit de jaren 50 terug als uniform. Ironisch genoeg nu gedragen door een leger van boze tieners zonder hoop uit de jaren 70. Het wordt inderdaad wat sombertjes zo aan het einde van deze zeer kleurrijke tentoonstelling. De toon verandert echt en je voelt de somberheid uit de punkperiode. Tijd om te gaan!
De expo duurt t/m 20 november 2016 en wie onder begeleiding wil: op 26 augustus 2016 is er een speciale rondleiding
