Erica Pach bezocht voor K&S de expositie van Victor&Rolf
Als ik binnenkom op de expositie kan ik de eerste grote tekst niet goed lezen. “Goede start”, denk ik, “wát een slecht beeldscherm.” Maar dan komt de aap uit de mouw. Het blijkt een ‘jacquardgeweven wandkleed’ te zijn. Eén van de vele die speciaal voor deze tentoonstelling zijn gemaakt. Wandkleden van pagina’s uit modetijdschriften die een bijzonder moment uit de carrière van modeontwerpers Victor & Rolf weergeven.
“Hoe lang is het geleden dat ik voor het eerst iets van V&R heb gezien”, mijmer ik op weg naar de tentoonstelling Victor & Rolf, 25 jaar. Jaartje of twintig denk ik, in Antwerpen: gewaden met grote bulten op het bovenlichaam. Ik wist toen niet goed wat ik ervan moest denken. Kennelijk wel indruk gemaakt, want ik weet het nog precies. Ik kom ze weer tegen, de bultige gewaden blijken van de Atomic Bomb Collection uit het jaar 1998-99 te zijn.
Erkenning krijgen is lastig – De eerste keer dat ze internationale erkenning ontvangen is feitelijk al snel. In 1993 winnen ze een belangrijke modeprijs in Hyères, Frankrijk. De jury is unaniem in hun oordeel. Heel bijzonder als je je bedenkt dat het de eerste keer is dat ze samenwerken en ze beiden pas 24 jaar oud zijn. Dan ontstaat ook hun naam: Victor en Rolf.
Bijschrift: Atomic Bomb Collection uit 1988-89, de eerste keer dat ik kennismaak met Victor& Rolf
De erkenning waarop ze hopen, laat nog even op zich wachten. In hun vroege carrière weten V&R niet goed wat ze zijn: kunstenaars die werken met het medium mode of modeontwerpers. In 1998 besluiten ze voor de mode-industrie te kiezen. Toch schemert hun kunstenaarsbloed door in vele collecties.
Bijschrift: Met deze handgemaakte, gedeformeerde baljurk van grijze wol, met beschadigd en gescheurd borduurwerk en zilveren pailletten winnen V&R hun eerste modeprijs
Russian Doll – Uit de haute couture hoek komt de erkenning met hun collectie Russian Doll in 1999-2000. Amerikaans model Maggie Rizer loopt het podium op, gaat op een draaischijf staan waar een paar schoenen op haar staan te wachten. Ze is al gekleed in hun eerste werk, een simpel jurkje van jute. Dat is bepaald geen gebruikelijke stof binnen de mode. Het plateau begint te draaien. V&R kleden haar laag voor laag aan met acht verschillende jurken, waarvan een aantal ook van jute zijn gemaakt . Aan het einde heeft ze 70 kilo om zich heen hangen, waarschijnlijk meer dan ze zelf weegt. Haar kopje piept net uit boven die enorme ballast. V&R krijgen een staande ovatie.
Bijschrift: Op de tentoonstelling kun je op een film zien hoe de mannequin één voor één de acht verschillende jurken omgehangen krijgt
Parfum – Geld is vaak een probleem bij beginnende modeontwerpers. V&R laten dit tot uiting komen in hun installatie Launch, die in 1996 voor het eerst in galerie Torch wordt getoond. Launch staat niet alleen symbool voor de dromen en ambities van V&R, maar ook voor hun gebrek aan kapitaal om deze te verwerkelijken. De installatie toont een droomwereld in miniatuur met ontwerpstudio, fotoshoot, show op de catwalk met een pop, boetiek met een rek vol kleding en een fictief geurtje Le Parfum. Le Parfum verschijnt in een beperkte oplage van 250 flesjes van normaal formaat. Ze bevatten echter geen parfum en zijn permanent verzegeld met een deksel van was.
Bijschrift: ‘Le Parfum’ bevat geen parfum; de flesjes zijn permanent verzegeld met een deksel van was
In 2005 komt er weer een parfum, wel heel anders dan de lancering zo’n kleine tien jaar daarvoor. De show begint met modellen die volledig in het zwart gekleed zijn. Bij iedere outfit wordt een ondoorzichtige motorhelm gedragen.
Bijschrift: De lancering van het parfum ‘Flower Bomb’ in 2005 met zwarte en roze kleding met véél strikken.
Strikken en linten zijn een centraal motief in deze collectie. Bij iedere outfit nemen de strikken in grootte toe. Ze stellen zich op als een tableau vivant en na een countdown lijkt het of er een vuurwerk gaat plaatsvinden. Maar nee, op dat moment draait het podium 180° en komt een gelijksoortig tableau tot leven, maar dan met modellen gekleed in verschillende tinten roze en goud. Met deze show lanceren V&R hun eerste echte parfum Flower Bomb. Tussen 2000 en 2015 leggen ze zich toe op ‘ready-to-wear’. Laat ik nu net vorig jaar een rok uit hun eerste serie te hebben gekocht voor een zacht prijsje van €20.
Sinds een paar jaar richten zij zich uitsluitend op haute couture, wat heeft geleid tot een aantal van hun meest spectaculaire collecties tot nu toe.
Carpet dressing – Neem nu de collectie carpet dressing, waarbij ze de grenzen van de draagbaarheid aftasten met hun geestige en intellectuele benadering. Bij deze haute couture collectie herfst-winter 2014-2015 geven zij commentaar op de gewoonte van modehuizen om sterren te betalen voor het dragen hun kleding op de rode loper. V&R hebben dat idee omgekeerd: ze hebben de rode loper letterlijk zelf draagbaar gemaakt. Zie hieronder een voorbeeld van de 22 stuks, gemaakt van zware kwaliteit nylontapijt van de Nederlandse tapijtfabrikant Desso. “Een grote technische uitdaging”, volgens de ontwerpers, “iets wat nog nooit eerder was gedaan. We wilden dat de collectie er spontaan uit zou zien. Alsof het tapijt op een natuurlijke manier rond het lichaam was gedrapeerd, maar met gebruik van haute couture technieken.”
Bijschrift: V&R steken de draak met de gewoonte van modehuizen om sterren te betalen voor het dragen van hun kleding door hier een kledingstuk te tonen, gemaakt van een echte rode loper!
En een vroegere show: The fashion show uit 2007-2008 is volgens de modejournalisten wel de meest extreme show van V&R. Arme mannequins! Ze moeten in een half verduisterde ruimte lopen met een soort stellage om zich heen en dan ook nog wiebelend op klompen met hakken. Het harnas dat ze dragen heeft lichten en er komt muziek uit. De kleding is eraan gehangen, gedrapeerd. De stoffen en linten zijn gemaakt in Staphorst en beschilderd met de typische stippen, ruiten en bloemmotieven uit het Overijsselse dorp.
Bijschrift: De mannequins op de catwalk dragen een soort harnas met licht en geluid waaraan de kleding is opgehangen. Aan hun voeten zie je speciaal gemaakte hooggehakte klompen in Staphorster of Delfts Blauwe uitvoering.
Nu en Nieuw – V&R hebben moeite met het voortdurend najagen van ‘nu’ en ‘nieuw’. In hun ‘NO’-collectie van 2008 laten ze zien dat ze het gevoel hebben dat het ontwerpen volgens de eisen van ‘ready-to-wear’ hun creativiteit beperkt. “We houden van mode, maar het gaat allemaal zo snel. Daarom zeggen we NEE tegen dit seizoen.”
Bijschrift: In 2008 zeggen ze met deze collectie ‘nee’ tegen het seizoen
In 2013 maken ze weer zo’n statement. Met twintig (zwarte) ensembles, één voor ieder jaar in hun carrière tot nu toe, is de collectie een bespiegeling op het voortdurend najagen van ‘nu’ en ‘nieuw’ in de mode-industrie. Twintig jaar na hun eerste collectie en twaalf jaar na een haute couture pauze keren V&R terug naar de haute couture. Met deze Zen-collectie presenteren V&R ‘mindfullness en leven in het moment’. De collectie oogt dan ook zeer minimalistisch. Onder leiding van de twee ontwerpers lopen de modellen stuk voor stuk een ‘tuin’ in, waar ze door Victor of Rolf worden ‘neergevlijd’. Ieder kledingstuk is speciaal ontworpen voor de houding waarin een model gaat zitten.
Bijschrift: Collectie Zen, 2013: Gezamenlijk vormen de modellen een soort rotsformatie in een tableau. Op de achtergrond zie je in de film hoe Victor en Rolf de modellen begeleiden naar hun plek in de rotstuin
Mabel – Natuurlijk kan de relatie met prinses Mabel van Oranje-Nassau niet onbesproken blijven. In 2004 maken zij de beroemde strikkenjurk van Mabel als zij trouwt met Prins Friso. Mabel wil graag een driedimensionale sleep hebben, een trouwjurk met een knipoog. Meer dan 600 uur werken ze aan deze satijnen trouwjurk met de beroemde strikken. De strik, een mooi symbool omdat de knoop voor eeuwige liefde staat. Lief hè.
Bijschrijft: De trouwjurk van Mabel van Oranje-Nassau
Bijschrift: Mabel’s rouwjurk bij de begrafenis van Prins Friso, ook hier komt de strik terug
Theater – V&R hebben ook voor theaterproducties gewerkt. Zij werken drie keer samen met theaterregisseur en kunstenaar Bob Wilson. Voor het eerst vraagt hij ze in 2004, wat een aardige anekdote oplevert. “We zijn grote bewonderaars van Bob Wilson. Zijn werk is heel erg gestileerd, een soort puzzel en wij hadden verschillende stukken waarvan we een samenhangend geheel moesten maken. Wij vonden het ontwerpproces niet moeilijk, maar achteraf bleek dat hij de choreografie had moeten aanpassen aan onze kostuums! Hij heeft echter nooit gevraagd om onze ontwerpen aan te passen.” De obstructies? De dansers moeten hoge hakken dragen en sommige kostuums zijn nogal vrijheidsbelemmerend! Wat mooi toch dat deze kunstenaars elkaar begrijpen en vooral dat Wilson’s ego kennelijk niet te groot was om V&R hun gang te laten gaan.
Bijschrift: Een voorbeeld van de kostuums die V&R voor theaterregisseur Bob Wilson hebben gemaakt (2009)
Poppen en behang – De poppen op de tentoonstelling zijn miniatuurversies van een aantal sleutelwerken en dragen exacte kopieën van de echte kleding. V&R geven in 2008 voor de eerste keer een Belgische poppenmaker de opdracht deze poppen te maken. Sindsdien wordt voor iedere collectie zo’n pop geproduceerd. Soms is het makkelijker om zo’n miniatuurversie te bewonderen dan zo’n grote mannequin. Je kunt er zo lekker dicht op staan namelijk.
Het vrolijke en kleurrijke behang is een prachtige toevoeging in één van de ruimtes. Het is digitaal samengesteld uit de honderden schetsen van V&R van de afgelopen 25 jaar.
Overzicht – Het aardige van een dergelijke overzichtstentoonstelling is dat je goed kunt zien wat V&R allemaal gedaan hebben en ziet dat ze telkens de grenzen van de mode een beetje oprekken. Zo vinden zij steeds nieuwe manieren om mode als artistiek expressiemiddel te gebruiken. Ik ben benieuwd naar wat nog meer komen gaat.
De tentoonstelling is te zien in de Kunsthal in Rotterdam t/m 30 september 2018
